Meten=Weten
Voor een gezonde leefomgeving zonder pesticiden

Voor een gezonde leefomgeving zonder pesticiden

Meten=Weten begon in 2018 als een spontaan burgerinitiatief in de gemeente Westerveld (Drenthe). Omwonenden van bollenvelden, met name lelies, maken zich dan al meer dan 15 jaar zorgen over de groei van de sierteelt en de grote hoeveelheid pesticiden die daarbij gebruikt wordt. Volgens de overheid is er geen probleem. De bestrijdingsmiddelen zijn toegelaten door het Ctgb en de telers houden zich aan de regels. Het zou vooral een communicatieprobleem zijn tussen boer en burger. Na jaren van veel en vooral vruchteloos overleg is de maat vol. Een groep burgers wil weten hoeveel pesticiden er daadwerkelijk in hun directe leefomgeving zijn en besluiten om zélf metingen te gaan doen. Ze nemen 12 monsters van gewas, grond, mest en oppervlaktewater op plaatsen waar zich geen pesticiden zouden mogen bevinden en vinden daarin  57 verschillende bestrijdingsmiddelen. Het onderzoek krijgt landelijk veel aandacht. Binnen twee maanden wordt Meten=Weten uitgenodigd voor gesprekken met minister Carola Schouten en het Ctgb. De boodschap die ze krijgen: “Maak u geen zorgen, de gevonden stoffen hebben geen risiconormen overschreden en zijn veilig voor mens, dier en natuur.”

Vereniging

Meten=Weten is echter allerminst gerustgesteld. In dezelfde periode wordt ook het Onderzoek Bestrijdingsmiddelen Omwonenden (OBO) van het RIVM gepresenteerd.  Daaruit blijkt dat omwonenden van bollenvelden het hele jaar door zijn blootgesteld aan pesticiden; er zijn bestrijdingsmiddelen aangetroffen onder deurmatten, in huisstof, in babyluiers en urine. Ook bij mensen die verder dan 500 meter van de bespoten akker wonen. Steeds meer onderzoeken wijzen op een verband  tussen pesticiden en Ziekte van Parkinson, Alzheimer, hersenschade bij jonge kinderen, vruchtbaarheidsproblemen, kanker en hartritmestoornissen. Bovendien wordt steeds duidelijker wat de dramatische ecologische effecten zijn van pesticiden.

Meten=Weten hoeft weinig te verwachten van de overheid. Zorgen over pesticiden worden  ontkend en gebagatelliseerd (“het eten van een patatje is schadelijker dan naast een bollenveld wonen”) en de bejegening is vijandig. Er rest niets anders dan ons als burgers te organiseren en ons met goede onderbouwing te verzetten tegen het pesticidenbeleid van een overheid die economische belangen zwaarder laat wegen dan mens en natuur. 

Doelstellingen

In mei 2019 wordt de vereniging Meten=Weten opgericht. De belangrijkste doelstellingen zijn: 

• Een drastische vermindering van het gebruik van pesticiden en per direct een verbod op vluchtige stoffen.
• Correct toepassen van Europese regelgeving. 
• Zonering van teelten. Op percelen nabij en grenzend aan natuur-, woon- en recreatiegebieden uitsluitend biologische en/of pesticiden arme teelten. 
• Herziening van de toelatingsprocedures van bestrijdingsmiddelen.

Om onze doelstellingen te bereiken werken we op vier fronten tegelijk:

1. Eigen onderzoek. Met metingen willen we onze kennis over pesticiden vergroten. Zoals bijvoorbeeld inzicht krijgen over de werking van stoffen, de verspreiding, de vluchtigheid, toxiciteit etc.

2. Handhavingsverzoeken en rechtszaken.

3. Politieke monitoring. We volgen de politieke agenda’s van de Tweede Kamer, Provincie, Gemeente en waterschappen. We geven actief informatie aan politici en bestuurders en doen mee aan gesprekstafels.

4. PR en communicatie. Via nieuwsbrieven, persberichten, acties, advertenties, website, presentaties, meet&greets met onze leden willen we onze kennis delen en de publieke opinie beïnvloeden.

Vijf jaar Citizen Science

Inmiddels timmert Meten=Weten al bijna 5 jaar aan de weg en is er ook veel bereikt. 

• We kregen meer inzicht in de verspreiding van pesticiden. Ons onderzoek toont aan dat er drie groepen pesticiden te onderscheiden zijn: een groep die niet buiten de akker teruggevonden wordt, een groep die zich ongeveer 1 tot 2 km van de akker verspreidt en tenslotte een groep vluchtige stoffen die tot diep in natuurgebieden is aangetroffen. Deze ontdekking is nieuw en heeft vergaande consequenties. 
• De nieuwe inzichten zijn de onderbouwing van onze handhavingsverzoeken en andere juridische procedures. We kunnen immers aantonen dat pesticiden in natuurgebieden terechtkomen, waardoor in het kader van de Habitatrichtlijn het gebruik van (bepaalde) pesticiden verboden moeten worden.
• Er is een bewustwordingsproces aan de gang over pesticiden. Gewasbescherming staat steeds vaker hoog op de agenda van overheden en politiek. Ook in de media is er steeds meer aandacht voor de relatie tussen pesticiden en bijvoorbeeld Ziekte van Parkinson en hartritmestoornissen. Op 1 april 2023 heeft Meten=Weten 950 leden.

Maar we zijn er nog lang niet!! De economische belangen van de bollensector en de producenten van bestrijdingsmiddelen zijn groot. Er is nog een lange weg te gaan voordat het gebruik van pesticiden drastisch teruggedrongen is.

Ambities

Symposium

In 2022 en 2023 loopt ons ambitieuze onderzoek Schone Sier. In het voorjaar van 2024 wil Meten=Weten de resultaten van dit onderzoek presenteren met een symposium: 

Biedt het huidige toelatingsbeleid garanties om gezondheid van mens en natuur te waarborgen?

Thema’s: 

- Onderzoek Schone Sier in breder Europees kader

- Pesticiden en gezondheid 

- Pesticiden en biodiversiteit

- Juridisch gevolgen voor beleid en rechtspraak

Juridische procedures

Op dit moment lopen diverse handhavingsverzoeken en juridische procedures. Een overzicht: Overzicht juridische zaken:

1. Hoger beroep van de provincie Drenthe tegen uitspraak van de rechtbank dat voor gebruik van bestrijdingsmiddelen een vergunning Wet natuurbescherming is vereist.
2. Beroepen tegen het afwijzen van handhavingsverzoeken vanwege het zonder vergunning Wnb gebruiken van bestrijdingsmiddelen in de provincies Friesland, Drenthe en Overijssel.
3. Twaalf handhavingsverzoeken aan twaalf provincies om het gebruik van veertien verschillende bestrijdingsmiddelen in hun provincies te verbieden. 
4. Twee handhavingsverzoeken vanwege het gebruik van bestrijdingsmiddelen nabij scholen. 
5. Hoger beroep tegen de uitspraak van het Ctgb over het bezwaar tegen het verlengen van de toelating van glyfosaat.
6. Beroep tegen de verlenging van de beheerplannen Natura 2000-gebieden in Drenthe zonder dat daar een passende beoordeling voor is gemaakt.   

Meten=Weten zoekt fondsen om griffie- en andere kosten te kunnen betalen. 

Mede door Meten=Weten is een beroep tegen het bestemmingsplan buitengebied Westerveld geslaagd, waardoor deze gemeente nu geen adequaat bestemmingsplan buitengebied heeft. Bij een nieuw bestemmingsplan gaan wij ons inzetten voor een zonering van het gebruik van pesticiden. 

Daarnaast wil Meten=Weten graag procedures starten vanwege het overmatig gebruik van grondwater voor intensieve teelten, vanwege het in gevaar brengen van de volksgezondheid door spuiten nabij kwetsbare plaatsen, tegen de toelating en het verlengen van de toelating van pesticiden. Hiervoor ontbreekt momenteel de eigen capaciteit en kennis en de financiële middelen om de kennis in te huren.